#3 Overprikkeling voorkomen

Dit is #3 van de relatielessen Asperger-NTer. Klik hier voor de uitleg waarom ik hier lessen over schrijf en bekijk gelijk de index voor andere lessen.

Overprikkeling voorkomen
Het voorkomen van overprikkeling -op alle mogelijke manieren- is één van de belangrijkste doelen in onze relatie en ons gezin. Met de mate van spanning valt of staat alles wat we willen ondernemen, onze communicatie en het plezier waarmee we het dagelijks leven ervaren.

De eerste jaren van onze relatie waren we er altijd te laat bij. Eerst was er de overprikkeling met alle gevolgen van dien. Na knallende ruzies dachten we werkelijk dat dit kwam door de trigger. Al die tijd dat de emmer vol liep hadden we nog niets in de gaten. Hooguit een bepaalde onverklaarbare spanning. De laatste druppel die de emmer deed overlopen leek het probleem. Maar nu niet meer. Inmiddels hebben we dat denkbeeldige emmertje helder voor ogen. Dag in dag uit merken we alle druppels die erin terecht komen. We weten dat de emmer geleegd moet worden voor hij overstroomt en dus maken we daar ruimte voor. Dit is een heel bewust proces, zowel bij B als bij E. We zijn er samen heel open in en bij ons thuis is het heel normaal om te bespreken hoe vol je emmertje zit. We weten ook allemaal dat van sommige activiteiten de emmertjes van B en E wat sneller vol raken, zonder dat daar overigens een waarde oordeel aan vast hangt.

Welke prikkels zijn er?
Natuurlijk zijn er verschillende manieren om overprikkeld te raken en is dit ook voor iedereen verschillend. Bij ons thuis herken ik de volgende dingen:

1) Sensorisch prikkels - zien, horen, ruiken, voelen, proeven etc)
2) Relationele prikkels - contacten onderhouden, gebrek aan of problematische contacten
3) Gebrek aan planning - niet weten wat (hoe, waar, wanneer) gaat gebeuren, onvoldoende pauzes
4) Prioriteiten - welke verplichtingen zijn verplicht en welke verantwoordelijkheden zijn belangrijk
5) Gebrek aan uitdaging - verveling is funest, jezelf nuttig maken geeft een boost

Deze dingen bedoel ik allemaal in de breedste zin van het woord. En misschien vergeet ik dan nog wel belangrijke 'boosdoeners' om die emmer vol te laten lopen. Voor bovenstaande punten kan ik in ieder geval zeggen dat er bij ons enorm veel veranderd is in een paar jaar tijd. Natuurlijk kun je niet alles in het leven naar je hand zetten, ook daar zijn wij ons bewust van en hebben we mee te maken. Door de focus te leggen op de dingen die je wel kunt veranderen haal je toch eruit wat erin zit.

Hoe verminder of voorkom je deze prikkels?
Ik ga in deze blog niet inhoudelijk in op alle onderwerpen hierboven, daar zal ik later aparte blogs voor schrijven. Wat ik al wel kan vertellen is de route die we samen gingen om te komen tot een prikkel armer leven.

Erkennen
Omdat we ons er helemaal niet van bewust waren hoe rommelig ons leven eruit zag moesten we dat eerst ontdekken. We lazen er beiden veel over en bespraken (op de momenten dat we daar beiden open voor stonden) dit ook met elkaar. Doordat ik leerde luisteren naar B ontdekte ik dat hij heel goed kon aangeven wat hem stress gaf.

Oplossingen bedenken
Nu we wisten wat het probleem was (en dit ging ook over hele kleine onderwerpen die voor mij anders nauwelijks de moeite van het bespreken waard waren geweest), konden we ook gaan nadenken over een oplossing. Nu is de realiteit bij ons zo, dat een oplossing die door B bedacht is werkt en een oplossing die door mij bedacht is doorgaans niet :). In plaats van al mijn ideeën naar zijn hoofd te slingeren moedig ik B dus aan om zelf een idee aan te dragen. Soms lukt dit gelijk en anders help ik hem door de mogelijke opties voor hem op te noemen of op papier uit te schrijven. Dan, afhankelijk van het probleem waar we het over hebben, maken we een keuze. Dit is dus een keuze waar we allebei achter staan.

Volhouden
Het begin van deze manier van oplossingsgericht leven was aardig frustrerend. We zagen al wel waarin we allemaal tekort schoten maar nog niet de positieve uitwerking van al onze inspanningen. Het was een tussenfase waarin we soms teveel gefocust waren op wat er mis ging in plaats van alles wat we bereikten. Gelukkig was daar een ambulant begeleider die ons inhoudelijk weinig hoefde aan te dragen maar ons elke keer liet zien wat we allemaal goed voor elkaar hadden. De kunst is om juist als je twijfelt vast te blijven houden aan de afspraken die er zijn en de regels die je samen bedacht hebt. En ook, als het even anders loopt -je hebt nu eenmaal feestdagen en vakanties die de boel overhoop gooien- gewoon de draad weer oppakken en doorgaan.

Wat is het voordeel als je overprikkeling kunt voorkomen?
Het eeste wat opvalt is natuurlijk dat de buien waarmee de overprikkeling zichtbaar wordt wegblijven. Sommige mensen hebben bij overprikkeling huil- of driftbuien, maar anderen trekken zich terug of worden depressief (of een combinatie hiervan).

Maar er zijn veel meer voordelen. Het hoofd wordt namelijk leger waardoor er weer plek is voor iets anders. De concentratie verbeterd, prikkels komen ineens minder hard binnen, plezier dringt beter door en door dit alles wordt de communicatie met anderen ook minder belemmert.

Natuurlijk hangt het allemaal met elkaar samen en zoals je bij overprikkeling in een spiraal naar beneden gaat kan dezelfde spiraal ook stijgen als er eindelijk rust in het hoofd komt. En als je dan ruimte hebt om te doen wat je leuk vindt en waar je goed in bent dan zou het als bonus zomaar kunnen helpen bij een positief zelfbeeld.

Voor de partner is dit evengoed de moeite waard om te investeren. De tijd energie die wij de afgelopen jaren hebben geinvesteerd in ons gezinsleven om de boel op de rit te krijgen die ontvangen we nu ruimschoots terug doordat we echt kunnen communiceren, samen kunnen genieten, niet meer op eieren hoeven lopen en ons allebei gewaardeerd voelen.

Als voorbeeld wil ik je nog verwijzen naar deze blog. Het is een stukje dat B schreef in augustus 2014 over hoe hij nu omgaat met plannen en hoe hij daarbij zijn grenzen kan bewaken.