#1 Luisteren NTer

Dit is #1 van de relatielessen Asperger-NTer. Klik hier voor de uitleg waarom ik hier lessen over schrijf en bekijk gelijk de index voor andere lessen.

Luisteren NTer
Voordat B en ik samen oplossingen konden bedenken voor onze problemen moesten we leren communiceren. De meeste problemen binnen een relatie vallen of staan met de communicatie. Je moet namelijk communiceren om elkaar te kunnen begrijpen, om oplossingen te bedenken en om op dezelfde lijn te komen. Waarschijnlijk verlopen veel AS-NT relaties daarom zo problematisch, Aspergers en NTers communiceren verschillend en als je elkaar niet leert verstaan leef je langs elkaar heen en stel je elkaar elke keer teleur.

Omdat de communicatie een enorm groot onderwerp is beperk ik me nu alleen tot het luisteren van de NTer.

Vraag voor de NTer: Hoor je wel eens het verwijt van je partner 'je luistert niet'? Of merk je wel eens dat je partner zich -nadat hij/zij zijn zegje gedaan heeft- zich afsluit terwijl je voor je gevoel nog helemaal niet bent uitgepraat? Mogelijk luister je niet goed.

Begin je in gedachten al tegenargumenten te formuleren tegen mijn stelling hierboven? Bij mij zou het wel zo gaan een paar jaar geleden. Ik luisterde namelijk ook niet goed, al dacht ik van wel. Het duurde vrij lang voor ik het door had, ik sprak B ook tegen als hij me zei dat ik niet luisterde. Ik had zelf namelijk zoveel te zeggen waar hij niet naar luisterde dat ik niet doorhad dat luisteren juist de sleutel was om ook zelf gehoord te worden.

Volgens de boekjes is luisteren meer dan je oren open zetten en wachten wat erin komt. Je stelt vragen om wat je gehoord hebt te checken en om erachter te komen of je het ook goed begrijpt. Ik dacht altijd dat zulke technieken bedoeld waren voor dokters tijdens werktijden, maar nu weet ik wel beter. Naar mijn mening is luisteren en doorvragen een voorwaarde voor vruchtbare communicatie tussen AS en NT.

Drie redenen om zonder onderbrekingen te luisteren naar je AS partner en door te vragen:
1) Mensen met ASS zeggen dingen soms anders dan ze bedoelen en interpreteren de dingen ook anders dan wij bedoelen. Alsof er een onzichtbare lachspiegel in het midden staat die alles wat je zegt en hoort verdraaid. Alleen is het niet om te lachen. Als je niet doorvraagt kun je niet zeker weten of je begrijpt wat je partner eigenlijk bedoeld te zeggen. Ga je dan reageren op wat je hoort, dan drijft het gesprek steeds verder van het onderwerp af en worden er steeds meer bijzaken bijgehaald wat de communicatie niet ten goede komt.
*Het voordeel als je goed luistert: onderwerpen blijken veel minder gecompliceerd te zijn als het beperkt blijft tot wat je partner bedoelde aan te kaarten.

2) Mensen met ASS hebben een bepaalde ruimte in hun hoofd beschikbaar voor informatie. Als er een verhaal klaar staat om verteld te worden, past daar niet iets anders bij. Er moet dus eerst iets uit voor er iets nieuws in past. Je partner zal dus eerst de kans moeten krijgen zijn/haar verhaal te doen. De doorvragen zijn niet alleen nodig voor jezelf om te checken dat je het snapt, maar je partner heeft het nodig om te weten dat je goed luisterd. Doe je dit niet dan kan hij/zij zijn eigen verhaal niet loslaten om ruimte te maken voor jou verhaal. Begin je daarbij toch te praten dan zal hij/zij waarschijnlijk overstromen (woedeaanval of huilbui) of zich gauw terugtrekken in een eigen wereld.
*Het voordeel als je goed luistert: als je partner echt zijn/haar hart gelucht heeft -zonder onderbrekingen- dan blijkt hij/zij in staat om ook naar jou te luisteren.

3) Mensen met ASS hebben een langere verwerkingstijd. De informatie die binnenkomt -alles wat je zegt en doet tijdens het gesprek- moet in hun hoofd tot een logische puzzel gemaakt worden, dat kost tijd. Dus ga je tijdens het verhaal zelf opmerkingen maken, dingen verklaren of je eigen variant van de situatie vertellen dan zal je partner daaruit niet kunnen afleiden dat je zijn/haar verhaal gehoord en begrepen hebt, maar juist van de wijs raken. Waarschijnlijk wil hij/zij zijn eigen verhaal daarna weer herhalen om er zeker van te zijn dat je het echt gehoord hebt.
*Het voordeel als je goed luistert: het gesprek komt veel sneller tot de kern en er blijft energie over om tot een oplossing te komen.

Genoeg redenen om goed te luisteren en door te vragen. Maar waarom is het dan zo moeilijk? Misschien ben je je er helemaal niet bewust van hoe je luistert. Maar het kan ook zijn dat je bepaalde gewoontes moet afleren.

Twee valkuilen bij het luisteren
1) Verdedigend luisteren.
Misschien ben je gewend om jezelf te verdedigen. Dat is niet hetzelfde als tegenspreken, maar dat is wel hoe het voor iemand met ASS klinkt. Je geeft totaal geen gehoor aan het probleem, maar met je verklaring keur je het probleem bijna goed. Zo luisterde ik voorheen:

Voorbeeld:
B: 'Er liggen allemaal vieze dingetjes op de grond.' Ik: 'Ja, dat komt omdat de hond net in de plantenbak heeft gesnuffeld en ik kon het nog niet opruimen omdat ik nog bezig was met de keuken op te ruimen.'
* In dit voorbeeld geef ik niet alleen een verklaring hoe het komt, maar verdedig ik ook alvast waarom ik het niet opgeruimd heb -terwijl dit helemaal niet ter discussie staat- en vaak voegde ik er dan aan toe 'als ik klaar ben met de keuken dan ruim ik het wel op'. Allemaal goed bedoeld, maar vervolgs moest B verplicht door de vieze dingetjes blijven lopen tot ik klaar was met de keuken, omdat er nu ineens een afspraak was dat ik het op zou ruimen.

2) Associatief luisteren.
Je kent ze vast wel. Je komt met een verhaal en je gesprekspartner weet ook iets van dat onderwerp en de volgende ook en uiteindelijk rol je van het ene onderwerp naar het andere en heeft iedereen zijn verhaal gedaan behalve jij. Als je associatief luistert associeer je wat je hoort met iets wat je al weet en begin je daarover te vertellen. Als je NTer bent gaat het waarschijnlijk ongemerkt en vind je het gewoon gezellig, maar ongemerkt belemmer je je partner met ASS om zijn/haar verhaal te doen. Als je partner steeds minder uit zichzelf verteld of gesprekken steeds meer aan zich voorbij laat gaan zou je eens kunnen nadenken of je op bovenstaande wijze luistert.


Bij mij duurde het even voor ik doorhad dat luisteren een belangrijke sleutel was. Natuurlijk heb ik ook mijn valkuilen en moet ik alert blijven. Maar hoe meer je hiermee oefent hoe makkelijker het gaat voor beide partijen. Het lijkt erop dat vooral de NTer hier moeite voor moet doen, maar ik kan je verzekeren dat het uiteindelijk voor de NTer juist veel gemakkelijker zal verlopen. De moeite van het proberen waard. En laat gerust een berichtje achter om te laten weten hoe het is gegaan!